Skrzynie biegów, dobór przełożeń

Witam, interesuje mnie jak to jest z tymi wielostopniowymi skrzyniami biegów w samochodach ciężarowych, jak się je obsługuje i jak dobiera biegi. Nie miałem nigdy doczynienia z samochodami ciężarowymi poza starem jelczem itp. a interesuje mnie jak wygląda zamiatanie taką wajchą. To znaczy np.skrzynia 16 stopniowa, z czego się rusza w samochodzie wyposażonym w taką skrzynie na płaskim terenie z przyczepą, pod górke, samym koniem itd. Przecież nawet dla laika jasne jest że nie korzysta się ze wszystkich biegów przy rozpędzaniu bo musiałby zmieniać biegi średnio co 5km/h na godzine... Czy naprzykład jest tak że jak się jedzie samym koniem albo z pustą przyczepą to się używa tylko dużej skrzyni, a mała to tylko przy ruszaniu z obciążeniem? Coś w stylu reduktora? Czy używa się małej i dużej skrzyni z tym że na pusto pomija się niektóre biegi? Kiedy zazwyczaj używa się połówek, pod górke żeby zredukować prędkość obrotową czy może także przy rozpędzaniu? Jeżeli na przykład jade osobówką i przy skręcie redukuje do dwójki to samochodzie z 12 bądź 16 biegową skrzynią jaki bieg bądź biegi mogę zastosować. Pytania są głupie dla was ale ja nie miałem z tym nigdy do czynienia, ani nie znam osoby która by mi to wytłumaczyła. Przeczytałem już wszystkie posty związane z tym na forum ale tam bardzo ciężko jest mi to jakoś podsumować, ponieważ jednych interesuje jak się przechodzi z małej na dużą, jak się włącza półbiegi jaki jest układ, jak działają automaty, ja w takim miałem tak a w tamtym tak itp, natomiast brak mi konkretnych informacji, każdy piszę że samochody się różnią, a większość ma mniejsze lub większe pojęcie a interesują ich tylko jakieś niuansy związane owym tematem.
Więc chciałbym żeby mi to ktoś dokładnie i łopatologicznie wytłumaczył a żeby to jakoś usystematyzować to chciałbym was prosić o takie informacje jak marka model silnik i ilość przełożeń w skrzyni biegów oraz jak się z nich korzysta. I tu jak byście mi mogli powiedzeć jak wygląda zmiana z dużej skrzyni na małą (tzn sprzęgło luz przełącznik, kiedy sprzegło) jak się wbija połówki(tzn jade piątka i chce pięć i pół to wybijam na luz przełącznik i znów w te samo miejsce???) jak chce wyprzedać to redukuje o pół czy jak) I mam jeszcze jedno ważne pytanie, ktoś kiedyś mi mówił( nie miałem się jak dopytać) że jadąc na dużej skrzyni na określonym biegu np na 7 (samochód to scania 4 śmieciarka z 8 biegową skrzynią bez połówek rocznik koniec lat 90 ) dojeżdża do skrzyżowania z pierwszeństwem i wyjeżdża mu samochód musi redukować do małej skrzyni na jakiś określony bieg to musi wyrzucić na luz, przeciągnąć lewarek w swoja strone i wbić bieg na małej skrzyni ale musi określoną ilość razy wcisnąć sprzegło aż usłyszy jakieś pssss, tak jak by redukował o każdy poszczególny bieg ( może źle go zrozumiałem albo chodziło mu o co innego ale naprawde nie miałem jak zgłębić temat). Pytania są głupie i laickie ale chce wiedzieć. I proszę mi nie pisać zebym przejrzał sobie forum, bo większość postów mam nawet na komputerze ale i tak ciężko się połapać to tak jak by przysłuchiwać się rozmowie informatyków. W szczególności chciałbym żeby Cyryl zabrał głos, bo cenie sobie to u niego fachowość, wiedzę, doświadczenie a przede wszystkim merytoryczność jego wypowiedzi które zawsze coś w noszą do dyskusji oraz innych użytkowników którzy zechcieli by mi to wytłumaczyć na przykładzie aut którymi aktualnie jeżdżą lub jeździli. Z góry dzięki i też będę starał się pomagać w swoich dziedzinach (auta ciężarowe za wschodniej kurtyny).

Jeżdżę Starem 200 z pięciobiegową skrzynią niesynchronizowaną silnik ma moc 150 KM, rocznik 1989 podajże. Ruszam zawsze z dwójki, nawet pod obciążeniem (nawet przeładowany), jedynka to coś w stylu biegu terenowego ale nigdy jej nawet nie użyłem. Skrzynia działa jak zwykła skrzynia 4 biegowa w aucie osobowym, tzn 2 3 później 4 i piątka, żadnych biegów nie pomijam. Zmiana na wyższy to z 2 sprzęgło na luz, znowu sprzęgło i bieg 3, i analogicznie na wyższe przełożenia. Redukcja różni się tylko tym że przed samym wrzuceniem docelowego biegu trzeba go przegazować (kwestia wyczucia o ile)

Co do połówek - jadąc przykładowo na 5 biegu i chcąc wrzucić 5,5, wystarczy wcisnąć przełącznik i potem sprzęgło i będzie 5,5. Jest tak w każdym samochodzie.

Zmiana biegów w Manie TGS 26.400 (skrzynia biegów w układzie "podwójne H"): np. jedziesz na 4 biegu i chcesz wrzucić 5 bieg, to wciskasz przełącznik, potem sprzęgło i dźwignia zmiany biegów na 1 bieg, w tym momencie włączy się piąty bieg.

Mówiąc krótko dużo zależy tu od mocy silnika i rodzaju skrzyni biegów a dokładniej ilości przełożeń (moze być np. 5,6,8,10,12,14 czy tez 16). Przy słabym motorze częściej musisz korzystać z "dolnej półki" np. przy ruszaniu nawet na pusto. (Osobiście jeżdżę Scania 4 "420" i stosuję układ (na pusto) 4 [jak kto woli duże 2, czyli dolna skrzynia], później 7 [małe 4, górna skrzynia], 9 [małe 5] 11 [małe6] i 12 [duże 6] ale to tylko przykład.)
Z ładunkiem to 3 (2L), 5 (3L), 7 (4L) 9 (5L)...10 11 12. Samym koniem to w zasadzie tylko górna skrzynia (przy aucie bez ASR, ruszając z dolnej skrzyni możesz nie chcący spowodować zerwanie przyczepności gdyz na kołach pojawi się zbyt duży moment, a oś jest nie dociążona).

Cytuj:

Kiedy zazwyczaj używa się połówek, pod górke żeby zredukować prędkość obrotową czy może także przy rozpędzaniu?

I przy redukcjach i przy rozpędzaniu.

Cytuj:

Jeżeli na przykład jade osobówką i przy skręcie redukuje do dwójki to samochodzie z 12 bądź 16 biegową skrzynią jaki bieg bądź biegi mogę zastosować.

Tu to w zasadzie liczy się wyczucie konkretnego samochodu, bo np. dolatujesz do skrzyzowania i bingo trafiła się luka i tu juz musisz wyczuć na jakim biegu silnik będzie miał obroty odpowiadające wysokiemu momentowi obrotowemu (jedno auto pójdzie z małego 4 inne z dużego 2). Tak jak przedtem zależy to od mocy, ilości biegów itp, itd...

Cytuj:

I tu jak byście mi mogli powiedzeć jak wygląda zmiana z dużej skrzyni na małą (tzn sprzęgło luz przełącznik, kiedy sprzegło) jak się wbija połówki(tzn jade piątka i chce pięć i pół to wybijam na luz przełącznik i znów w te samo miejsce???) jak chce wyprzedać to redukuje o pół czy jak)

Generalnie są dwa sposoby zmiany zakresów tzw. przebitka gdzie popychasz lewarek pokonując pewien opór (od siebie na górną, do siebie na dolną (Iveco, starsze Renault, Man)) Teraz w większości przypadków jest to przełącznik góra dół ( w starszych scaniach 3,4 w skrzyni 8 biegowej służył do tego przycisk z lewej strony lewarka, a w skrzyni 12 biegowej ów przełącznik był od połówek, natomiast góra/dół zmieniało sie pierścieniem na lewarku, umieszczonym pod gałką zmainy biegów.) Przy zmainie dół/góra :
"przebitka"- masz 4, sprzęgło, odpychasz lewarek(poza opór), i na miejsce 1 , puszczasz sprzęgło, powinno być 5.
"przełącznik"- masz np. 3 (scania, volvo), przełącznik z dolnej na górną, sprzęgło , lewarek na 1, puszczasz sprzęgło , powinno być 4.
połówki- masz np. 6 "małe", przełącznikiem dajesz na dużą 6 ( nie ruszając lewarka z miejsca) i wciskasz sprzęgło powinna wskoczyć pełna szóstka.

Cytuj:

że jadąc na dużej skrzyni na określonym biegu np na 7 (samochód to scania 4 śmieciarka z 8 biegową skrzynią bez połówek rocznik koniec lat 90 ) dojeżdża do skrzyżowania z pierwszeństwem i wyjeżdża mu samochód musi redukować do małej skrzyni na jakiś określony bieg to musi wyrzucić na luz, przeciągnąć lewarek w swoja strone i wbić bieg na małej skrzyni ale musi określoną ilość razy wcisnąć sprzegło aż usłyszy jakieś pssss,

Większość skrzyń ma specjalne zawory które uniemożliwiaja zmane zakresu bez przejścia przez luz, oraz przy zbyt wysokiej prędkości jazdy. Wystarczy raz wcisnąć sprzęgło, przy redukcji słychać takie puknięcie dochodzące ze skrzyni.
Jako że nie jestem uzdolniony w tłumaczeniu poprzez tekst pisany, prosze o uzupełnienie.

Cytuj:

To znaczy np.skrzynia 16 stopniowa, z czego się rusza w samochodzie wyposażonym w taką skrzynie na płaskim terenie z przyczepą, pod górke, samym koniem itd. Przecież nawet dla laika jasne jest że nie korzysta się ze wszystkich biegów przy rozpędzaniu bo musiałby zmieniać biegi średnio co 5km/h na godzine...

Skrzynia 16 stopniowa - 8 + połówki. Na pusto można ruszyć i z trójki, zależy od mocy silnika. Ruszanie ze zbyt dużych biegów grozi szybszym zużyciem sprzęgła. Pod górkę wiadomo wybiera się bieg niższy, z ładunkiem jeszcze niższy, ale nie musi być to jedynka. To też zależne od samochodu. Samym koniem można użyć dwóch, trzech biegów od zera do 90 i pójdzie. Przecież mamy 400-500 KM / 6,5-8 ton.

Cytuj:

Czy naprzykład jest tak że jak się jedzie samym koniem albo z pustą przyczepą to się używa tylko dużej skrzyni, a mała to tylko przy ruszaniu z obciążeniem? Coś w stylu reduktora? Czy używa się małej i dużej skrzyni z tym że na pusto pomija się niektóre biegi?

Też się używa. Do ruszania, do wolniejszej jazdy. To nie jest jak z biegami polowymi w ciągniku, że korzysta się z nich czasami. Z dużej skrzyni raczej nie pójdzie. Tak, na pusto pomija się biegi, bo auto i tak da radę. Ostatnio nawet nowoczesne techniki ekonomicznej jazdy zalecają omijanie biegów i korzystanie z niskich obrotów silnika.

Cytuj:

Kiedy zazwyczaj używa się połówek, pod górke żeby zredukować prędkość obrotową czy może także przy rozpędzaniu?

Najprościej... Hmmm... Połówek używa się wtedy, kiedy bieg wyższy jest za wysoki lub bieg niższy jest za niski i trzeba wybrać pośredni. Skrzynia 12-biegowa w Scanii jest tak skonstruowana, że trzeba użyć najpierw 6L, a później 6H*, bo inaczej będzie ciężko (silnik 420KM). Czyli tu akurat trzeba skorzystać. Połówki są najbardziej pomocne przy długich i stromych podjazdach z obciążeniem. Ówczesnemu kierowcy trudno sobie wyobrazić podjazd pod górkę bez użycia półbiegów. Jest to duże ułatwienie. Scania 420 KM z 24T ładunku na krótkich podjazdach daje radę zrzucając pół niżej, ale przy prawdziwych górach trzeba po półbiegu zrzucać nawet do 4L* i niżej. Prędkość dochodzi nawet do 30 km/h. Niektórzy mówią, że sukces jest jak się nie schodzi na małą skrzynię...

Cytuj:

Jeżeli na przykład jade osobówką i przy skręcie redukuje do dwójki to samochodzie z 12 bądź 16 biegową skrzynią jaki bieg bądź biegi mogę zastosować.

Nie da się tego konkretnie określić. To zależy od samochodu i ładunku. Na pewno trzeba przejść na małą skrzynię.

Przebitka to coś takiego jak w Ursusie C330.
P.S. viewtopic.php?f=43&t=8719&start=140&st= ... ieg%C3%B3w Ten temat powinien Ci pomóc.

*Celowo używam oznaczeń L i H. Opisywanie np. 5,5 bywa mylące, bo jeśli napiszę 6,5 to wychodzi, że mamy dodatkowy nadbieg. 6H to pełna szóstka, 6L to jej niższa połówka.

Cytuj:

Co do połówek - jadąc przykładowo na 5 biegu i chcąc wrzucić 5,5, wystarczy wcisnąć przełącznik i potem sprzęgło i będzie 5,5. Jest tak w każdym samochodzie.

Jadąc na 5 biegu i chcąc wrzucić 5,5 trzeba na 5 wcisnąć przełącznik i lewarkiem dać na 6 bieg. Jeśli byś zrobił tak jak mówi eRKaZet to miałbyś 4,5.

Samemu jeżdżę jedynie strażackim Starem 244 S359M i tak samo jak ty mam skrzynię 5'tkę. Szczerze? Jedynki jeszcze nie użyłem bo nie zaszła taka potrzeba. Wujek jeździ u siebie w OSP taką samą maszyną i w lesie jeszcze nigdy nie użył reduktora. Jedynka jest tak "ślimacza", że wystarcza na zatankowany i pełny wyposażenia oraz ludzi pojazd. Co do trochę nowocześniejszych skrzyń biegów. Volvo FH12 '99 380 VDI samym ciągnikiem ze świateł wujek ruszał 4L, 5H, 6H (oznaczenia jak u Jacka) i po chwili na szafie masz 9zł. Mocniejszymi jednostkami podobnie. Przejście z małej na dużą i z powrotem przebiega następująco. Przykładowo jedziesz załadowany na 3H, przełącznik z przodu lewarka do góry, przełącznik pod kciukiem w dolną pozycję, sprzęgło i wbijasz jakby jedynkę, tylko że masz już wtedy 4L. Analogicznie przejście na dolną tylko odwrotna kolejność. W Volvo FH12 460 i skrzynią I-Shift biegi są dobierane przez komputer po odczycie z czujników (obciążenie osi tylnej, ciśnienie w poduszkach itd) więc dobór biegu przy ruszaniu jest odpowiedni do obciążenia pojazdu. Skrzynia również przy przyspieszaniu "przeskakuje" pewne biegi jeśli uzna, że kolejny będzie zbyt niski do obrotów i analogicznie jak przy ruszaniu sama ustala o ile przeskoczy (zależy od wciśnięcia pedału gazu). Rondo strażakiem robię na 3'ce. Nie wiem czy moja pomoc była 'fachowa', ale mam nadzieję, że chociaż w małym stopniu pomogłem.

No już mi się trochę rozjaśniło, mam tylko takie dwa pytania: Jeżeli jade na na trójce na małej skrzyni i chce wejść na dużą to wciskam ten przycisk/przełącznik a później sprzęgło i bieg z dużej skrzyni, a moje pytanie brzmi czy przełączenie na duża skrzynie powoduje od razu wysprzęglenie tego biegu z małej? Czy mogę jechać dalej na biegu z małej pomimo przełączonego przycisku na dużą skrzynie, i czy przycisk od połówek nie zadziała dopóki nie wysprzęgle na tej połówki i np po minucie dopiero wysprzęgle i wtedy dopiero wskoczy połówka? No i jak to jest jak jade na 8 i chce dohamować przed skrzyżowaniem i zredukować na 3 to czy muszę wysprzęglać te wszytkie biegi z dużej tak jak w tym przykładzie scani z pierwszego postu czy poprostu mi się coś popi...liło. Dziękówa za odpowiedzi i też służe.

Tak się wtrącę do rozmowy. Czytając to możesz pomyśleć że to nie wiadomo jak skomplikowane,lecz tak na prawdę jest to kwestia 15-20 min wyjaśniania siedząc już w aucie.Oczywiście dalszą sprawą jest wyczucie danego auta,ale zrozumienie jak to działa jest na prawdę proste,sam czytając na forum nie mogłem tego ogarnąć lecz w praktyce jest to bardziej jasne.Także najlepiej było by gdybyś gdzieś obadał na żywo.

Cytuj:

No już mi się trochę rozjaśniło, mam tylko takie dwa pytania: Jeżeli jade na na trójce na małej skrzyni i chce wejść na dużą to wciskam ten przycisk/przełącznik a później sprzęgło i bieg z dużej skrzyni, a moje pytanie brzmi czy przełączenie na duża skrzynie powoduje od razu wysprzęglenie tego biegu z małej? Czy mogę jechać dalej na biegu z małej pomimo przełączonego przycisku na dużą skrzynie, i czy przycisk od połówek nie zadziała dopóki nie wysprzęgle na tej połówki i np po minucie dopiero wysprzęgle i wtedy dopiero wskoczy połówka? No i jak to jest jak jade na 8 i chce dohamować przed skrzyżowaniem i zredukować na 3 to czy muszę wysprzęglać te wszytkie biegi z dużej tak jak w tym przykładzie scani z pierwszego postu czy poprostu mi się coś popi...liło. Dziękówa za odpowiedzi i też służe.

Możesz sobie przygotować przełożenie wcześniej ustawiając przełącznik na dużą lub małą skrzynie i dopiero po wysprzęgleniu i wyrzuceniu na luz nastąpi zmiana "piętra". Podobnie jest z połówkami/nadbiegami. Przełączasz przycisk i bez wyciśnięcia sprzęgła nie zmieni się Tobie bieg na nadbieg/połówkę i na odwrót. Pisał o tym wyżej RKZ. Co do wysprzęglania biegów po kolei to nie musisz i ba nawet nie ma takiej potrzeby. Jedziesz 5H (2 na dużej skrzyni) i redukujesz do 3H (trójka mała skrzynia) to po prostu przełącznik na małą skrzynię, wysprzęglasz, wybierasz luz, wrzucasz 3H (przykładowo). W międzyczasie jeszcze gaz, żeby wszystko wchodziło jak w masło

No nie bardzo ma mi kto pokazać, bo nie mam nikogo znajomego co lata na dużych ale już zaczynam kumać o co chodzi.

A ja tam wolę automaty... .


Np. MAN TGA 18.410, załadowany umiarkowanie, płaski teren. :

Start z 3, potem 4.5, 6, 7, 7.5, 8.

Pusto to np. 3,5, 5.5, 7, 8.

Ciężko załadowanym: 2.5, 4, 5, 6, 6.5, 7, 7.5, 8.

Cytuj:

A ja tam wolę automaty... .


Np. MAN TGA 18.410, załadowany umiarkowanie, płaski teren. :

Start z 3, potem 4.5, 6, 7, 7.5, 8.

Pusto to np. 3,5, 5.5, 7, 8.

Ciężko załadowanym: 2.5, 4, 5, 6, 6.5, 7, 7.5, 8.

Eeeeee to cos cienko idzie ta 410 jak rusza z 2, ja miałem jak narazie najwięcej 26 ton to automat wybierał 3 do ruszania a na pusto z naczepa rusza z 5

Cytuj:

No nie bardzo ma mi kto pokazać, bo nie mam nikogo znajomego co lata na dużych ale już zaczynam kumać o co chodzi.

Tu to fajnie widać
http://www.youtube.com/watch?v=iso-vxitOfw
albo tu, dobrze widać przejście z małej skrzyni na dużą
http://www.youtube.com/watch?v=x8o-0FtCInY
w wydaniu amerykańskim, ale zasada jest ta sama, tylko "pstryczek" inny.